Niet alles kan op onze voorwaarden, Wopke

Wat premier Rutte in februari in Zürich deed, deed zijn minister van Financiën deze week in Berlijn: een pleidooi houden voor Europese machtspolitiek. Maar ook bij Wopke Hoekstra bleef het zonder binnenlandse vertaalslag.

Met elan sprak de CDA-bewindsman over Europa als cultuur en beschaving, continent van waarden en vrijheden. Hij bezong zijn oud-woonplaats Berlijn en zijn vorming in Fontainebleau – waar een dure managersschool huist – en Rome. Na de liefdesverklaring volgden de zorgen: onze landen kunnen zich niet militair verdedigen, zijn niet bestand tegen een nieuwe economische crisis, investeren te weinig in de toekomst. Het moet beter, weerbaarder. Zij het in „wederkerigheid”, een solidariteit van rechten en plichten. Vandaar zijn voorstellen om asielweigerlanden uit Schengen te zetten en landen die te traag hervormen niet te steunen als ze in nood zijn.

Was dit een Europese opening van een jonge CDA-prominent naar het electorale midden, weg van Buma’s chagrijn en Baudets apocalyps? Of een Hollandse vermaning aan andere EU-landen, door een consultant die zelf buiten schot blijft?

De rest van Europa kent Hoekstra als nee-zeggend leider van de ‘Hanzecoalitie’ van kleine noordelijke landen tegen Franse europlannen. Zijn Franse collega Bruno Le Maire beschreef hoe dat gaat. Parijs wenst een geldpot om de eurozone schokvast te maken; Den Haag is tegen, uit angst voor transfers. In december lag er een verwaterde versie; Le Maire wilde ook dit potje aan ‘stabilisatie’ laten doen, Hoekstra niet. Een veldslag om dit ene woord volgde. De hele nacht zochten beiden, met hun Portugese en Duitse collega’s, een formule die Parijs en Den Haag paste, vergeefs. Om zes uur ’s ochtends belde Wopke met Mark: die bewoog niet. Nog twee uur later zetten ze het woord ‘stabilisatie’ in de tekst, mét vermelding van de onenigheid: remise. Op de EU-top kort erna, met Rutte aan tafel, sneuvelde het woord ‘stabilisatie’ alsnog. Het zit Le Maire hoog. Een schokvrije eurozone, bescherming voor burgers en door topeconomen aanbevolen, blijft buiten bereik. En Den Haag? Fier won het een kleine slag – maar het vergeet de grote.

Een verhaal voor de bühne over Europese machtspolitiek is gratuit als het alle moeilijke keuzes thuis weglaat. Neem de Balkan. Terecht waarschuwt Hoekstra tegen Russische en Chinese invloed; hij wil van de EU een „consistent antwoord”. Oké, maar hoe? Gaat de minister zijn kiezers overtuigen van versnelde EU-toetreding van Servië, van extra geld voor Montenegro of investeringen in Albanië? Of krijgt hij dat thuis niet uitgelegd? Ook dan betaal je een prijs. De Chinezen weten het wel. Keuzes!

Wil Hoekstra zijn geliefde beschavingsruimte – „van Bach tot Beatles, Barok tot Bauhaus”, klonk het in Berlijn – écht behouden? Dan moet ook Nederland in de EU water in de wijn doen. Ja, het zijn rare lui, sjoemelende Grieken, rommelige Roemenen, stugge Duitsers en opportunistische Fransen – maar willen we onze manier van leven handhaven in de komende slag tussen America First, ‘China Op Eén’ en ‘Rusland Terug’, dan moeten we met onze Europese buren verder. En dat kan niet altijd op onze voorwaarden.

Hoekstra krijgt ‘thuis niet uitgelegd’ dat wij de pensioenleeftijd naar 67 doen en Italië niet. Dat begrijp ik. Maar hij zou ook zijn Italiaanse collega eens kunnen vragen wat die allemaal thuis niet uitgelegd krijgt. Bijvoorbeeld dat Duitsland en Nederland dankzij de euro een ronkende exporteconomie hebben, met een alle afspraken tartend handelsoverschot, en geen transfers hebben betaald maar juist miljoenen verdienen aan rente op noodsteun. Een gesprek in wederkerigheid. Of in Fontainebleau-termen: een 180 graden-evaluatie.